دستبافته های قشقایی

دستبافته های قشقایی 

به طور کلی بافته های قشقایی را میتوان به دو دسته کلی پرزدار(قالی ، گبه ) و بدون پرز(گلیم ، سوزنی ، پلاس و ...) و بافته های کاربردی( جل ، خورجین ، نمکدان و ...)تقسیم بندی نمود .

بافته های قشقایی :

به طور کلی بافته های قشقایی را میتوان به دو دسته کلی پرزدار(قالی ، گبه ) و بدون پرز(گلیم ، سوزنی ، پلاس و ...)  و بافته های کاربردی( جل ، خورجین ، نمکدان و ...)تقسیم بندی نمود . (44)

بعد از اسلام بر اساس مستندات تاریخی فرشبافی در خطه فارس چنان رواج داشته که نمیتوان بدون پشتوانه قرنها تجربه بدان رسیده باشد ، این هنر دیرین و این ارزش وزین فرهنگی قدمتش در این خطه از 2500 سال فراتر خواهد رفت .

 چرا که زادگاه تمدن پارس و فخر ایران کورش کبیر بوده است . بر اساس مطالعاتی که سیروس پرهام در اینباره داشته است وی مناطق فرشبافی فارس را به سه دسته تقسیم نموده  ناحیه اول مناطق بارونقتر ، که شهرهای بزرگ و توانگر تر را شامل میشده و ایشان از دارابگرد یا داراب امروزی ، فسا و جهرم نام برده است .

ناحیه دوم کوره  بیشابور که تا حاشیه ارجان و سرزمین لر نشین کهکیلویه  امتداد داشته و شاپور ، کازرون ، توج (توز ) و شهر گمشده نهنجان شهرهای عمده آن بوده که این هر دو ناحیه از آباد ترین و پر رونقترین مراکز تمدن ساسانی بوده است .

نگاهی به قالیبافی قشقایی از دید سیسل ادواردز:

سیسل ادواردز قالی فارس را به چهار دسته زیر تقسیم میکند :

قشقایی ها  كه قبیله ای ترك نژاد هستند مهمترین ، پیشرفته ترین و كامیلترین ایلات فارس محسوب می شوند. مهمترین قالیبافان را نیز بین افراد این ایل می توان یافت. (58)

این موضوع كه چه وقت و تحت چه شرایطی قشقاییها وارد فارس شدند معلوم نیست. ولی چنین استباط می شود كه قبایلی ترك نژاد ( شاید از تركان سلجوقی) هستند كه در زمینة تاخت وتاز مغولها به قسمت جنوب رانده شده اند و تا زمان كریمخان زند كه درسال 1779 درگذشت، پیوستگی نیافتند.

كریم خان زند ریاست ایل شاهیلو را به عنوان نخستین ایلخانی قشقایی پذیرفت . این لقب از آن زمان تاكنون در خانواده موروثی شده است. (59)

در قرن نوزدهم قشقائیها تحت حكومت ایلخانی پرقدرت خود به تدریج نقش مهمی در سیاست فارس عهده دار شدند. در جنگ جهانی اول به پشتیبانی آلمانیها برخاستند، ولی توسط قوای مشترك هندوستان و سربازان انگلیس تحت فرماندهی سرپرسی سایكس مغلوب گردیدند.

آشنایی با دار و ابزار بافت در قالی قشقایی :

الف) دار مورد استفاده در قالی قشقایی :

دار مورد استفاده در میان این ایل دار افقی کماندار است .(64)

این دار را که میتوان از اولین ابداعات بشر برای بافت منسوجات پرز دار و بدون پرز نامید(65) در میان ایل قشقایی کاربرد دارد .(66)

سیسیل ادواردز در اینباره میگوید تمام قالی بافان فارس خواه چادر نشین باشند و یا افرادی که به شهر آمده اند از دارهای افقی استفاده میکنند (67)

دو بخش اصلی این دارها  سردار و زیر دار است که چله ها به دور آنها تابیده میشود (68) 

عناصر فرعی این دارها عبارتند از :

1)میخهای مهار :که در زمین قرار میگیرند و وظیفه آن نگهداری دار قالی است 

2)چوب هاف: جابجا شدن تارهای زیر و رو را در قالی به عهده دارد 

3)چوب کوجی وظیفه اش جدایی تارهای زیر و رو از یکدیگر است 

ب)ابزار مورد استفاده در قالی قشقایی 

قالی بافی قشقایی نیز بسان قالی هر منطقه دیگر دارای ابزاری برای بافت میباشد این ابزار مانند تمامی نقاط کشور دارای ویژگی و نامی خاص هستند .(کرکیت و کارد و قاشن و شاخ در بافندگی این سرزمین رواج دارند ای ن ابزار را کولی ها یا غربتها میسازند در مجله فرهنگ و مردم آمده است : تیره ای از قشقائیها كه «غُربتی» نام دارند كارشان ساختن وسائل مورد نیاز مردم ایل مانند چكش، بیل، كلنگ، داس، تیشه، اره و جز آن است برای این كار از كوره های زمینی و دمهای پوستی استفاده می‌كنند. قشقائیها غربتی‌ها را پست‌ترین طبقة جامعة خود می‌شمارند. بدین جهت همیشه با دیدة حقارت به آنان می‌نگرند تا جائی كه با این طایفة زحمتكش ازدواج نمی‌كنند

كركیت قشقایی یادآور كوچ

كركیت، دفه ، دفتین واژه هایی است برای نام نهادن وسیلهای كه كوبیدن گره ها و خواباندن پودها را عهده دار است .

در هر منطقه ای بر اساس زبان و گویش آن ناحیه به نامی خوانده میشود در بین ایل قشقایی و در میان تمامی طوایف این ایل بزرگ كه از بزرگترین ایلات كوچ رو ایران نیز میباشد این ابزار قالی بافی به نام كركیت شهرت دارد كركیت واژه ای تركی است كه در اكثر مناطق ترك زبان متداول است این واژه را انگلیسی زبانها beater   یا ضربه زن مینامند .

نوع فایل:word

سایز:244 KB 

 تعداد صفحه:44