شرایط و نحوه انجام آبیاری قطره‌ای گیاهان و بارور كردن زمین

شرایط و نحوه انجام آبیاری قطره‌ای گیاهان و بارور كردن زمین

خلاصه مطالب:

آبیاری قطره ای روش موثری برای حاصلخیز نمودن زمین است و جدا از ویژگیهای خاص محیطی و ارگانیسم موجود در خاك، این روش می‎تواند به افزایش كیفیت محصول و خاك زمین كمك كند.

برای دستیابی به شرایط ایده آل در میزان حاصلخیزی زمین نیاز به دانش كافی و آشنایی با روشهای مغذی نمودن و غنی كردن خاك داریم، تأمین مواد مغذی خاك از طریق تكنولوژی تزریق مواد و یا برنامه های علمی آبیاری و علاوه بر اینها تكنیكهای جدید پرورش خاك و یا غلات می‎تواند امكانپذیر باشد.

استفاده از این تكنیكها علاوه بر كمك به افزایش كیفیت محصول می‎تواند در كاهش صدمات محیطی مؤثر بر كیفیت محصول و خاك نیز تأثیر گذار باشد.

یك آبیاری اصولی و علمی می‎تواند به اندازه تأثیر یك خاك مغذی و حاصلخیز بر كیفیت محصول اثرگذار باشد. استفاده از روشهای آبیاری اصولی و علمی با كاهش میزان رطوبت غیرضروری زمین می‎تواند در كاهش آلودگیها و بیماریهای موجود در خاك مرطوب نیز مؤثر باشد.

در واقع استفاده از روش آبیاری قطره ای كنترل امراض و آفات موجود در زمین را نیز آسانتر می‌كند. برای دستیابی به روش ایده آل نیاز به مدیریت دانش و مهارت كافی است، در بحث فوق اطلاعات مهمی در خصوص اجزا و برنامه های اصلی كه در طرح ریزی و ارزیابی یك برنامه باروری موثرند ارائه شده است.

فراهم كردن مواد مغذی موردنیاز خاك:

در طرح ریزی یك برنامه تغذیه و تأمین مواد مغذی خاك نیاز به دانش كافی و اطلاع از وضعیت مواد معدنی موجود در خاك است. بسیاری از خاكها به طور ذاتی حجم وسیعی از مواد معدنی و مغذی را دارا هستند و استفاده از روش آبیاری نادرست و یا تغذیه نادرست خاك، می‎تواند به آن آسیب رسانده و صدمات جدی به خاك وارد نماید. برنامه مناسب برای تقویت و بارور نمودن خاك از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است به همین دلیل انجام تحقیقات آزمایشگاهی پیش از اعمال برنامه ها روی زمین امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

خاكها دارای انواع تركیبات معدنی و یا آلی نیتروژن هستند، میزان این تركیبات در خاكها با هم متفاوت است اما بیشتر مواقع خاكها دارای میزان بیشتری NO3 هستند و NO4 معمولاً 20% حجم مواد معدنی خاك را به خود اختصاص می‎دهد. تشخیص دقیق میزان نیتروژن در حالت تركیبات معدنی كار مشكلی است اما به هر حال آگاهی از میزان این تركیبات در خاك امری ضروری است و به طور عموم میزان تركیبات معدنی نیتروژن در 5/0 تا 2 كیلوگرم خاك برای تخمین زدن میزان كلی آن لازم است. (Magdoff, 1991)

برخلاف نیتروژن و تركیبات آن تشخیص میزان K , P در خاك با استفاده از آزمایشهای شیمیایی ساده امكانپذیر است. تشخیص میزان این مواد نیز بستگی به شرایط خاص محلی و خصوصیات خاك موجود در هر محل دارد. در مناطق جنوبی خاكهای ماسه ای اسیدی سرشار از P  و K وجود دارد. تشخیص میزان K و P در خاكهای معدنی در مناطق غربی از طریق استفاده از بی كربناتها و استات آمونیوم امكانپذیر است، Reisenauer , 1983 ) ، خاكهای معدنی مناطق غربی معمولاً از حجم K پتاسیم بالایی برخوردار هستند و میزان حاصلخیزی آنها با گذشت زمان افزایش می یابد، میزان P فسفر موجود در این خاكها نیز در حد مطلوبی قرار دارد. میزان پتاسیم K در خاكهای مناطق جنوب شرقی معمولاً كمتر است، گرچه كه میزان فسفر به این عوامل بستگی ندارد و با افزایش دفعات كاشت محصول میزان P موجود در خاك افزایش می یابد.

میزان مواد مغذی موردنیاز:

سبزیجات مختلف در میزان مواد معدنی موردنیاز با هم تفاوت دارند، به طور عموم، N، P و K در انواع مختلف گیاهان دارای حجم یكسانی هستند، میوه جات و سبزیهایی مثل گوجه فرنگی، فلفل و هندوانه تا زمان گل دهی به مواد معدنی زیادی نیاز ندارند. به طور كلی حجم مواد معدنی موردنیاز در میوه ها نسبت به غلات بسیار كمتر است. اما حجم این مواد در سبزیجاتی مثل كرفس، كاهو و بسیاری از انواع غلات بسیار بالاست و البته حجم این مواد درست پیش از برداشت محصول در این نوع سبزیجات افزایش می یابد.

باید دقت شود كه روشهای تقویت و باروری زمین براساس خصوصیات منطقه ای و محلی خاك و محصول متفاوت است و به همین علت تشخیص تفاوتهای موجود در خاك مناطق مختلف برای تدوین یك برنامه مناسب و مؤثر بسیار ضروری است.

نیاز به فسفر نیز دلایل متعددی دارد:

منابع فسفر محلول (مثل اسید فسفریك) نسبت به پودر آن بسیار گرانتر هستند و استفاده از آنها باعث ایجاد رسوب در خطوط آبیاری می‎شود. جابجایی فسفر رسوب شده نیز بسیار مشكل است و علاوه بر آن رسوب این مواد باعث افزایش PH بافت خاك می‎شود. به همین علت در استفاده از این مواد باید دقت كافی به خرج داد و میزان حجم موادی كه استفاده می‎شود مناسب و به اندازه باشد.

تشخیص نیازهای فصلی خاك و محصولات كاشته شده در آن به N ، P و K از طریق دقت و بررسی شرایط و ویژگیهای خاك پیش از كاشت قابل بررسی و تخمین است و پیش از وارد شدن محصول به فصول رشد و برداشت بایستی از میزان املاح موجود و حجم موردنیاز خاك اطلاع پیدا كرد. نیازهای اساسی و پایه ای خاك و یا محصول ارتباطی به شرایط محیطی یا آب و هوایی ندارد و هر محصول با هر خاكی نیاز به انواعی از مواد مغذی دارد كه این نیازها استاندارد هستند. به عنوان مثال هندوانه ای كه در اوایل بهار رشد می‌كند نیاز به همان حجم از مواد معدنی كه هندوانه دیگری كه در تابستان یا پاییز رشد می‌كند به آن نیاز دارد و این نیاز به فصل برداشت محصول ارتباطی ندارد.

به طور ایده آل و كاملاً اصولی تشخیص و معین كردن مواد موردنیاز هر محصول با توجه به تغییرات روزانه محصول (GDD) growing degree day امكانپذیر خواهد بود. و به طور عموم نیز توجه به نتایج اطلاعات و تحقیقات قبلی می‎تواند به تدوین یك برنامه تقویتی عمومی و مؤثر كمك كند. (Table 1)

این برنامه ها می‎توانند براساس تحقیقاتی كه در گذشته انجام شده و اطلاعات و تجربیات تولید كنندگان و فروشندگان تدوین شوند (Hachmuth 1992) . برای تعدادی از محصولات مثل كدو، پیش بینی مواد و شرایط موردنیاز با توجه به دیگر محصولات مشابه امكانپذیر است.

این برنامه ها باید بتواند كمبودهای موجود در خاك را تخمین زده و رفع نماید، توجه به این نكته نیز مهم است كه تقویت كننده ها و در واقع یك تقویت كننده واقعی باید بتواند مواد موردنیاز خاك را تأمین نماید.

در تأمین N و K ، و دیگر مواد تقویتی موردنیاز خاك باید به قیمت تقویت كننده ها نیز توجه شود. وجود املاح نیترات در آبهای زیرزمینی در بعضی مناطق مسئله جدی است كه باید به آن توجه شود و در این مناطق استفاده از مواد كه دارای تركیبات نیتروژن باشند موجب رسوب و ته نشینی آن خواهد شد.

(Pier and Doerge , 1995 , Thompson & Doerge 1995)

وجود املاح سنگین نیتروژن خصوصا در نمونه تركیبات NH4-N می‎تواند در محصولاتی مثل گوجه فرنگی و فلفل مشكلاتی ایجاد نماید. وجود املاح تقویت كننده K (پتاسیم) در بعضی محصولات می‎تواند از سایز و اندازه محصولات خاصی چون سیب زمینی و توت فرنگی بكاهد.